Ruanda’dan Demokratik Kongo Cumhuriyeti’neBelçika’nın bu kıtaya kadar uzanan nüfuzu coğrafi sınırları aşmakla kalmamış, aynı zamanda soykırım ve acı katliamların izlerini de bırakmıştır.
Avrupa devletlerinin dikkatini çekti Afrika tarih boyunca her zaman ilgi odağı olmuştur. En üzücü kısmı ise insanların acımasızca sömürülmesiydi. Öyle ki, Hitler’den bile daha zalim olan ancak onun kadar tanınmayan Belçika Hükümdarı II. Leopold bu koloniyi kuran insanlardan biriydi.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Orta Afrika’da geniş bir alana sahiptir ve birçok sınır komşusu ile çevrilidir.
Sömürge öncesi dönemde kraliyet yönetimi altında bir ülke Coğrafi keşiflerin ardından Avrupa devletlerinin dikkatini çekmiş ve bir ticaret merkezi haline gelmiştir. Avrupalı devletlerin mal ve köle ticaretinin yoğun olduğu bu bölgede Leopold’un acımasız uygulamaları yaklaşık 6 milyon insanın ölümüne neden oldu.
Belçika’nın Kongo ile ilişkileri Avrupa devletlerinin ülkenin iç bölgelerine yayılmasıyla başladı. . Belçika, kıtadaki diğer devletlerle güç mücadelesine girişmiş ve ülkede daha fazla söz sahibi olabilmeyi başarmıştı. Bu çabalar Ruanda’da soykırıma, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ise doğrudan katliamlara yol açtı.
Afrika’nın kaynaklarına yönelik açgözlülük Kral II. Henry’ye yol açtı. 1876 yılında Belçika’nın Leopold önderliğinde kurduğu Uluslararası Afrika Birliği ile hayata geçti.
Afrika’nın uygarlaştırılması(!) ve köle ticaretine son verilmesi Bu amaçla ortaya çıkan bu birlik, milli komiteler aracılığıyla finanse ediliyordu. Belçika da İngiltere ve Fransa’nın bölgedeki nüfuzunu korumak için stratejik dostluk ilişkilerini tercih etti. II. Leopold, özel servetinden finanse ettiği ulusal komitesiyle de Belçika’yı öne çıkardı.
II. Leopold’un Kongo’nun zenginliklerinden yararlanma isteği, gazeteci Henry Stanley Yaptığı çalışmalarla birleşince etkileyici bir boyut kazanmıştır. Stanley, 1879’da Kongo’ya gönderildi ve su kanalları kurarak, ticari ağlar oluşturarak, yerel şefleri Leopold ile ticareti geliştirme konusunda anlaşmalar yapmaya ikna ederek önemli çalışmalar yaptı. İmzalanan anlaşmalar Leopold’un taleplerine göre uyarlandı ve uygulandı.
Bu süreçte Belçika, Stanley’nin çabaları sayesinde Kongo üzerindeki nüfuzunu artırmış ve Leopold topraklara el koyarak Kongo’yu kişisel mülkü haline getirmiştir.
1884-1885’te düzenlenen Berlin Konferansı Belçika’nın Kongo politikalarının olumlu değerlendirildiği bir yerdi. Kongo’yu bağımsız bir devlet olarak tanımlayan ve Leopold’un Kongo’yu kendi özel mülkü haline getirmesine olanak tanıyan bu konferansta Leopold’un ele geçirdiği topraklar etkili oldu.
Afrika’nın “uygarlaştırma” Adı altında gösterişli amaçlarla yola çıkan II. Leopold, aslında Kongo’da bulunan fildişi ve kauçuk gibi değerli kaynakları sömürmek için karanlık bir sömürge düzeni kurdu.
Kongo’nun ilk sömürge yıllarında fildişinin çok özel bir konumu vardı. Heykel, takı ve hatta piyano tuşları gibi birçok alanda kullanılan pahalı bir malzeme olduğunu da belirtmeliyiz. Çünkü bu kadar savaş ve bu kadar acının yaşanmasının nedeni buydu. takdir edersiniz ki fildişinden elde edilen gelirLeopold için büyük bir mali kaynak haline geldi.
1890’ların başında Avrupa’da sanayinin gelişmesiyle birlikte kauçuk yeni bir zenginlik kaynağı olarak ortaya çıktı.
Bisiklet lastiği ve otomobil endüstrisinin yükselişi, Doğal olarak dünya çapında kauçuğa olan talebi de artırdı. Bu dönemde Kongo, kauçuk üretiminde öne çıkan en büyük ülke olması nedeniyle Belçika için stratejik bir gelir kaynağı haline geldi. Ancak bu zenginliklerin sömürülmesinde dikkat çeken nokta, yerel halkın acımasızca çalıştırılmasıydı.
Kauçuk üretiminde işçilere uygulanan vahşi yöntemler insan haklarına aykırı boyutlara ulaştı. Kauçuk fiyatları arttıkça kotalar da aynı oranda arttı. Kotaları karşılayamayan işçiler de Elleri ve ayakları çapraz olarak kesilerek cezalandırıldı. . Kotayı dolduramayanlar kaçarsa, askerler onları eşlerinin veya çocuklarının ellerini keserek cezalandırıyordu.
Leopold’a göre Bir kurşun bir Afrikalının hayatından daha değerliydi.5 yaşındaki çocuğunun lastik toplayamadığı için eli ve ayağı kesilen bir babanın çektiği fotoğraf, o dönemin acımasız gerçeklerini tam anlamıyla yansıtıyordu:
Bu vahşi uygulamalar, zenginliğin sömürülmesinin bir bedeli olarak tarihe geçti.
Belçika’nın Kongo’daki ekonomik faaliyetlerinin fildişi ve kauçuk madenciliği ile sınırlı olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. aynı zamanda yol inşaatı ve buharlı gemi kazanlarıBu sömürü aynı zamanda kesilen ağaçlarla da sağlandı. Ancak bu ekonomik girişimlerin gölgesinde bölge halkı zor koşullar altında ve zorla çalıştırılarak hayatlarını kaybetti.
19. yüzyılın sonlarına doğru fildişi avcılığından yeterince kazanç sağlayamayan yerli halk, su aygırı derisinden yapılmış kırbaçlarla cezalandırılıyor ve vücutlarında kalıcı hasar bırakacak kadar ağır cezalara maruz kalıyorlardı. Aynı zamanda kauçuk ve kakao talebi nedeniyle ormanlar acımasızca yok ediliyor ve yerlerine yeni tarlalar açılıyordu. Kongoluların kendi ülkelerinde köleleştirilmesikauçuk elde etmek için ormanlara bırakıldı.
Bu insanlar, yoğun kauçuk salgısı Bunu vücutlarının her yerine sürdüler ve yürüyen lastik gibi geri geldiler. Dondurulduktan sonra vücutlarına iyice yapışan lastikler çıkarıldığı için derileri de vücuttan ayrıldı. Ağaç kesme ve yol yapımında kullanılan işçiler, açlık ve zorlu çalışma koşullarıHayatlarına trajik sonlarla veda ettiler.
Bu zalim sistemde yaşamak istemeyen binlerce insan köylerini terk ederek ormanlara sığındı ama burada da var barınma ve yiyecek sıkıntısı nedeniyleEski sistemlerine dönmek zorunda kaldılar.
Karşı koymaya çalışan halkın isyanları ateşli silahlarla bastırıldı.
Belçika’nın bu insanlık dışı uygulamasına karşı çıkanlara yönelik bu bastırma sürecinde ölümlerin sayısının oldukça fazla olması, Belçika ekonomisinin yeni bir yükün altına girmesine neden oldu. Bu durumu azaltmak için geliştirilen acımasız yöntemlerden biri de Mermi israfını önlemek amacıyla kullanılan mermiler, öldürülen kişinin eliyle beyaz bir subaya teslim edildi..
Bu eller özel kovalarda toplanıyor. Askerler verdikleri cezanın yanı sıra kurşun israf etmeden de etkili olduklarını komutanlarına kanıtlıyorlardı. Askerler kestikleri her el için ek ücret alıyordu. 1906’da yalnızca bir günde, 1.308 kesik sağ el Kongo’nun sömürge valisine sunuldu.
Bu karanlık çağın gerçek yüzü ise 1900’lü yılların başındaki gazetecilerdi. Edmund Dene Morel tarafından ortaya çıkarıldı. Bir denizcilik şirketinde çalışan Morel, seyahatleri sırasında Kongo Bağımsız Devleti’ndeki baskıyı gördü ve bu konuda kamuoyunu bilinçlendirmek için gazeteciliğe yöneldi. Morel’in kampanyası, fotoğraflarıyla tüm dünyada büyük ses getirdi.
II. Kongo konumundan Leopold Kısa sürede kanlı parayla zengin oldu.
Çok paran olduğunda;Belçika’da Anvers Tren İstasyonu, Orta Afrika Kraliyet Müzesi ve Oostende Kraliyet Galerisi gibi büyük ve gösterişli binaların inşasına öncülük etti.
O zamanlar şimdi “İnşaatın kralı” olarak tanındı. Kongo’daki vahşetin tanıkları da sınırlıydı. İngiliz misyonerler, gazeteciler ve yazarlar, gözlerinin önündeki dehşeti görünce bu konu hakkında yazmaya başladılar.
II. Leopold’un Kongo zulmüne karşı yükselen sesler sonucunda, 1908’de Kongo, İkinci Dünya Savaşı. Leopold’dan alınarak Belçika’ya nakledildi.Şimdi Kongo Leopold’un ‘kişisel mülkü’ olmaktan çıktı. Kendisi hükümdarı olduğu Belçika’nın kamu malı haline gelmişti! Ancak sonuçta emperyalizmin kanlı yağma ve sömürü sistemi devam etti. Leopold bir yıl sonra mirasçı bırakmadan öldü ve yeğeni Belçika Kralı oldu.
Kongo, “Belçika Kongosu” olarak adlandırılarak sömürgeleştirmeye devam etti.
Sömürü sisteminin kutsal üçlüsü olarak tanımlanan Devlet-Kilise-Özel Şirket emri; Sadece kauçuğu değil, bakır, altın, elmas, kobalt gibi ülkenin tüm yer altı zenginliklerini de sömürdü. Bu, ‘Beyaz Adamın Yükü’ olarak adlandırılan Beyaz Adamın Yükü kavramını güçlendirdi.
Ancak bu yük ahlaki bir sorumluluktu. Afrikalıların “cahil vahşiler” olarak tanımlandığı bu anlayış beyaz adamın medeniyeti, insani değerleri, demokrasiyi, aydınlanmayı ve kalkınmayı getirme misyonuyla özdeşleştirildi. Bu hassasiyet yükü Kongo’yu o kadar aydınlattı ki, 1960 yılında üniversite mezunlarının sayısı sadece 30 kişiyle sınırlıydı.
Belçika’nın birçok şehrinde bulunan II. Leopold heykelleri Kongo’nun bağımsızlık günü olan 30 Haziran 2020’de kaldırıldı.
Sömürgecilik tarihine iz bırakan heykeller, Leopold’un heykeli yıllar sonra bu acı anıları hatırlatmasın diye yapılmıştı. 2020 yılında ortadan kaldırıldı. Anvers’teki heykel kaldırılıp müzede sergilenirken, Gent ve birçok şehirdeki büstler ve heykeller tamamen yok edildi. İnsanlar, sokaklarda sömürgeciliği hatırlatan bu heykellerin kendilerine hakaret ettiğini de belirtti.
Sürüler halinde vaftiz edilen, Hıristiyanlaşan ancak neye inandığını bilmeyen milyonlarca bilgisiz insandan oluşan toplumun, beyaz adamın beklediği minnet duygusunu yaşaması bekleniyordu. Ancak bu süreç insanların ruhunu emer, hayatlarını ve geleceklerini çalar, Kongo’nun gerçek potansiyelini engelledi.
